๒. หลักแห่งความจําเป็น หมายถึง ความจําเป็นในการตัดสินใจใช้อํานาจ ซึ่งหากไม่ใช่จะเกิดความเสียหายต่อทางราชการ เช่น ในการใช้อํานาจดุลพินิจย้ายหัวหน้ากลุ่มบริหารงานบุคคลไปดํารงตําแหน่งหัวหน้ากลุ่มส่งเสริมนอกจากจะต้องพิจารณาถึงความรู้ความสามารถของบุคคลนั้นแล้ว จะต้องพิจารณาถึงความจําเป็นด้วยว่าจะเกิดประโยชน์ต่อทางราชการอย่างไร เป็นต้น

๓. หลักแห่งความได้สัดส่วน หมายถึง ประโยชน์ที่จะเกิดแก่ทางราชการ ซึ่งจะต้องชั่งน้ําหนักว่าระหว่างประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นแก่ทางราชการกับความเสียหายที่จะเกิดขึ้นแก่ผู้ถูกกระทบสิทธินั้น สิ่งใดจะมีความรุนแรงมากกว่ากัน ถ้าหากว่าสิ่งที่ผู้บังคับบัญชาจะต้องกระทํานั้นเป็นประโยชน์ต่อทางราชการมากกว่า แม้การกระทํานั้นจะกระทบกระเทือนต่อสิทธิของปัจเจกชนอยู่บ้าง ผู้บังคับบัญชาย่อมต้องเลือกเอาประโยชน์ของทางราชการเป็นหลัก แต่ถ้าหากผลที่เกิดขึ้นจากการกระทํานั้นไม่เป็นประโยชน์ต่อทางราชการเลย หรือมีประโยชน์น้อยมากเมื่อเทียบกับความเสียหายที่จะเกิดขึ้นกับปัจเจกชนหรือต่อผู้ถูกกระทบสิทธิ ผู้บังคับบัญชาจะต้องเลือกกระทําในสิ่งที่จะให้ประโยชน์แก่ปัจเจกชนนั้นเช่น ในมาตรา ๑๐๐ วรรคหนึ่ง แห่งพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. ๒๕๔๗ ได้บัญญัติให้อํานาจดุลพินิจแก่ผู้บังคับบัญชาที่จะลงโทษทางวินัยไม่ร้ายแรงแก่ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาผู้กระทําผิดวินัยได้ตั้งแต่โทษภาคทัณฑ์ไปจนถึงโทษลดเงินเดือน แต่ถ้าในกรณีที่ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษานั้น ไม่เคยกระทําความผิดทางวินัยมาก่อนและผู้บังคับบัญชาเห็นว่าการกระทําเป็นความผิดวินัยเล็กน้อยกฎหมายก็บัญญัติให้อํานาจผู้บังคับบัญชา สามารถใช้ดุลพินิจลงโทษภาคทัณฑ์หรือจะงดโทษโดยให้ว่ากล่าวตักเตือน(ซึ่งไม่ใช่โทษทางวินัย) ก็ได้ ในกรณีเช่นนี้

ผู้บังคับบัญชาจะต้องชั่งน้ําหนักดูก่อนว่า หากจะลงโทษภาคทัณฑ์ข้าราชการรายดังกล่าวแล้ว รัฐจะได้ประโยชน์หรือ